Świadczenie wspierające
dla osób z niepełnosprawnością
Od 1 stycznia 2024 r. weszły w życie przepisy, które wprowadzają świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością. Będzie je przyznawać i wypłacać Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Aby osoba z niepełnosprawnością mogła otrzymać to świadczenie, powinna najpierw uzyskać od wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON) decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia.
Wnioski o wydanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia będzie można składać do Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie od 1 stycznia 2024 r. Po otrzymaniu decyzji WZON osoba z niepełnosprawnością będzie mogła złożyć do ZUS wniosek o wypłatę świadczenia.
Wnioski o wydanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia oraz procedura postępowania w Wojewódzkim Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie
PROCEDURA POSTĘPOWNIA
WNIOSKI O WYDANIE DECYZJI USTALAJĄCEJ POZIOM POTRZEBY WSPARCIA MOŻNA SKŁADAĆ OD 1.01.2024 r.
Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia (wzór do pobrania) może złożyć:
1) pełnoletnia osoba z niepełnosprawnościami,
2) osoba upoważniona do jej reprezentowania (wzór pełnomocnictwa),
3) opiekun prawny – w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.
Wniosek można:
- WYSŁAĆ ELEKTRONICZNIE poprzez portal informacyjno-usługowy emp@tia (empatia.mpips.gov.pl);
- WYSŁAĆ POCZTĄ na adres: Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków z dopiskiem na kopercie „ustalanie poziomu potrzeby wsparcia”;
- ZŁOŻYĆ OSOBIŚCIE:
– w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności albo
– w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim pod adresami (Kraków, ul. Basztowa 22; Tarnów Al. Solidarności 5-9; Nowy Sącz ul. Jagiellońska 52) albo
– w Wojewódzkim Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie, ul. Olszańska 5, II piętro pok. 221 C.
Formularze wniosków można otrzymać pod wskazanymi wyżej adresami Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie i Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie oraz pobrać ze stronu BIP. Do wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia należy dołączyć wypełniony kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem. Dodatkowo można przedłożyć kserokopię aktualnego i ostatecznego orzeczenia stwierdzającego niepełnosprawność, jeśli natomiast osobę z niepełnosprawnościami reprezentuje osoba upoważniona należy dołączyć upoważnienie do reprezentowania. Należy dołączyć także, jeśli dotyczy, dokument potwierdzający status opiekuna prawnego, kuratora osoby niepełnosprawnej albo osoby reprezentującej ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług wspólnych.
Procedura „ustalania poziomu potrzeby wsparcia”
Złożenie wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (PPW) wraz z kwestionariuszem samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem (PPW-K) rozpoczyna postępowanie przed Wojewódzkim Zespołem. Wniosek jest poddawany analizie formalno-prawnej. Jeśli w wyniku tej analizy stwierdzone zostaną braki formalne we wniosku to do osoby zainteresowanej wysłane zostanie zawiadomienie o konieczności uzupełnienia braków. Następnie Przewodniczący Wojewódzkiego Zespołu wyznaczy skład oceniający oraz termin oceny biorąc pod uwagę przesłanki kwalifikujące i zgodę osoby niepełnosprawnej do przeprowadzenia czynności oceniających w miejscu jej stałego pobytu. Zawiadomienie będzie doręczane za zwrotnym potwierdzeniem odbioru:
- osobie ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia,
- jej przedstawicielowi ustawowemu albo osobie upoważnionej do reprezentowania pełnoletniej osoby niepełnosprawnej
nie później niż 7 dni przed dniem wyznaczonego terminu. W uzasadnionych przypadkach lub na wniosek osoby zainteresowanej, informację o zawiadomieniu będzie można przekazać również telefonicznie albo za pośrednictwem wiadomości tekstowej lub poczty elektronicznej, albo za pomocą systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
W celu określenia poziomu potrzeby wsparcia skład oceniający będzie dokonywał w jednym miejscu i czasie: obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby zainteresowanej. Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia będzie określać ten poziom z uwzględnieniem wartości punktowych ustalonych dla każdej czynności związanej z obszarami codziennego funkcjonowania, o których mowa w § 10 ust. 2 rozporządzenia, np. dla zmiany pozycji ciała, poruszania się w znanym, nieznanym środowisku, przemieszczania się środkami transportu.
Przy ocenie zdolności osoby zainteresowanej do samodzielnego wykonywania określonych czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania będą brane pod uwagę konkretne aspekty, adekwatnie do wieku, w zakresie niepełnosprawności fizycznej, psychicznej, intelektualnej i sensorycznej. Każdej czynności związanej z obszarami codziennego funkcjonowania będzie przypisana określona waga w wartości 4 punktów.
Członkowie składu ustalającego poziom potrzeby wsparcia w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia czynności oceniających wypełnią wspólnie formularz w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności. Natomiast decyzję określającą ten poziom skład ustalający podpisuje w terminie 14 dni od dnia wypełnienia formularza. Wojewódzki Zespół powinien rozpatrzyć wniosek w terminie 3 miesięcy od jego wpływu do Wojewódzkiego Zespołu. Osobie niezadowolonej z decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany do Wojewódzkiego Zespołu, który wydał decyzję w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia osobie zainteresowanej. Jeżeli w dalszym ciągu strona nie będzie zadowolona z decyzji to może odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od otrzymania decyzji w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia.
Więcej informacji wraz z drukami do pobrania znajdą Państwo na stronie internetowej BIP Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie https://bip.malopolska.pl/muw,m,427534,wojewodzki-zespol-do-spraw-orzekania-o-niepelnosprawnosci.html
Infolinia: w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia 12 39 21 420
Komu przysługuje świadczenie
Świadczenie wspierające będą mogły otrzymać osoby, które:
- ukończyły 18 lat,
- są obywatelami Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – przebywają legalnie w Polsce i mają dostęp do rynku pracy,
- mieszkają w Polsce,
- otrzymały decyzję WZON, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.
To, kiedy będzie można złożyć wniosek o świadczenie wspierające do ZUS będzie zależeć od liczby punktów w decyzji WZON oraz od tego czy opiekunowi osoby z niepełnosprawnością przysługuje inne świadczenie. Harmonogram, zgodnie z którym świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnością, wygląda następująco:
- osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,
- osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,
- osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.
Osoby, które mają co najmniej 70 pkt, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.
Jaka będzie wysokość świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 do 220 proc. aktualnej wysokości renty socjalnej (dziś wynosi ona 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia:
- 95–100 pkt – 220 proc. renty socjalnej,
- 90–94 pkt – 180 proc. renty socjalnej,
- 85–89 pkt – 120 proc. renty socjalnej,
- 80–84 pkt – 80 proc. renty socjalnej,
- 75–79 pkt – 60 proc. renty socjalnej,
- 70–74 pkt – 40 proc. renty socjalnej.
Jak uzyskać świadczenie wspierające
Osoba z niepełnosprawnością, która chce otrzymać świadczenie wspierające, będzie musiała złożyć do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Aby mogła się ona ubiegać o wydanie takiej decyzji, musi mieć status osoby z niepełnosprawnością potwierdzony w formie:
- orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu – wydanego przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,
- orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji – wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS,
- orzeczenia o inwalidztwie – wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.
WZON wyda decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na taki sam okres, na jaki dana osoba ma orzeczenie o niepełnosprawności, nie dłużej jednak niż na 7 lat.
Gdy osoba z niepełnosprawnością otrzyma decyzję WZON i nie odwoła się od niej, będzie mogła złożyć do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego.
Jak złożyć wniosek do ZUS
Wniosek można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:
- Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
- portal Emp@tia
- lub bankowość elektroniczną.
Jeżeli osoba z niepełnosprawnością złoży wniosek przez bank albo portal Emp@tia, ale nie ma profilu na PUE ZUS, wówczas Zakład Ubezpieczeń Społecznych założy jej taki profil automatycznie, na podstawie danych z wniosku.
Wniosek do ZUS może również zostać złożony przez pełnomocnika.
Do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS).
W jaki sposób ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające
ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na numer rachunku bankowego w Polsce, który osoba z niepełnosprawnością poda we wniosku. Będzie je otrzymywać łącznie z innymi świadczeniami, np. rentą socjalną czy 500+ dla osób niesamodzielnych. Świadczenie wspierające będzie przysługiwać bez względu na dochód, będzie zwolnione z podatku dochodowego i nie będzie mogło zostać zajęte przez komornika.
